علل ایجاد و درمان دیسک گردن + برنامه های ورزشی

 در بین این مهره‌ها دیسک قرار دارد. دیسک گردن از جنس بافت غضروفی است. در حالت کلی 6 دیسک بین مهره‌های گردن قرار گرفته‌اند. وظیفه آنها ایجاد تعادل در وزنی است که روی مهره‌ها می‌افتد. در واقع این دیسک‌ها با توزیع باری که روی سروگردن وجود دارد، از ایجاد فشار حداکثری روی مهره‌های گردن جلوگیری می‌کنند. درصورتی‌که به هر دلیلی به آن آسیب وارد شود ممکن است این دیسک‌ها از جای خود بیرون‌زده و باعث ایجاد درد در این ناحیه می‌شود؛ البته این بیرون‌زدگی یا فتق دیسک (cervical herniated disc) همیشه با درد زیاد همراه نیست و گاهی ممکن است بدون علامت باشد و پس از گذشت مدتی و با شدت‌گرفتن عارضه، شخص دچار درد شود. دردی که بر اثر دیسک گردن باشد فقط محدود به ناحیه گردن نیست و ممکن است گاهی این درد در دست یا بازو هم خود را نشان دهد. در مواردی ممکن است بیمار بی‌حسی دست یا بازو را نیز تجربه کند. در این مقاله هرآنچه لازم است درمورد دیسک گردن و راه‌های درمان آن بدانید وجود دارد. همچنین چند حرکت ساده ورزشی برای پیشگیری و درمان دیسک گردن به شما معرفی شده است. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

چرا فتق یا بیرون‌زدگی دیسک گردن در افراد اتفاق می‌افتد؟ 

امروزه بسیاری از افراد در معرض بیرون‌زدگی دیسک گردن قرار دارند. زیرا شرایط کاری و زندگی بسیاری از ما به‌گونه‌ای شده است که ساعت‌های طولانی را سرکار و بیرون از منزل سپری می‌کنیم. برای این‌که دقیقاً بدانیم فتق یا بیرون‌زدگی گردن چگونه اتفاق می‌افتد لازم است نگاهی به ساختار این دیسک‌ بیندازیم. دیسک گردن از دو بخش اصلی تشکیل شده است که یکی لایه بیرونی دیسک است و دیگری لایه درونی.

آنولوس فیبروزوس (Annulus fibrosus) نام لایه بیرونی دیسک است که از یک الیاف کلاژنی محکم تشکیل شده است. این لایه به حد کافی با استحکام ساخته شده است تا بتواند از لایه داخلی محافظت کند. این لایه تحمل بارهای سنگین روی سروگردن را ممکن می‌کند.

لایه درونی دیسک یا هسته پالپوزوس (Nucleus pulposus) یک ژل است که داخل لایه اول قرار گرفته است و انعطاف و جزئیات حرکت گردن را ممکن می‌سازد. این لایه حاوی پروتئین‌های التهابی است.

حال فتق یا بیرون‌زدگی دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که تمام بخش بیرونی دیسک گردن یعنی لایه آنولوس فیبروزوس یا تمام آن پاره شود. فتق دیسک اگر بسیار شدید باشد ممکن است لایه درونی دیسک گردن یعنی لایه هسته پالپوزوس، به دلیل پارگی لایه محافظ، به بیرون ریخته و روی ریشه عصبی مجاور نشت کند. در این حالت بیمار درد زیادی را متحمل خواهد شد و به‌سرعت باید اقداماتی در راستای کنترل بیماری صورت گیرد.

چه افرادی بیش‌تر از سایرین در معرض ابتلا به دیسک گردن هستند؟ 

دیسک گردن به‌طورکلی در بین افراد بزرگسال بیش از کودکان و نوجوانان اتفاق می‌افتد. درواقع خطر ابتلا به دیسک گردن با افزایش سن افزایش می‌یابد. در بازه سنی 50 تا 60 سال افراد بیشتری به این عارضه دچار می‌شوند. افرادی که در طول روز بیش‌ از دیگران از سروگردن خود کار می‌کشند یا شغل آن‌ها به‌گونه‌ای است که فشار زیادی به مهره‌ها و دیسک گردن وارد می‌شود هم بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به دیسک گردن هستند. این افراد بهتر است ورزش‌هایی که برای پیشگیری از ابتلا به دیسک گردن وجود دارد را انجام دهند. در ادامه این مقاله ورزش‌هایی که برای دیسک گردن مناسب هستند را معرفی می‌کنیم.

راه‌هایی‌ برای تسکین درد و درمان دیسک گردن

درد ناشی از بیرون‌زدگی دیسک گردن می‌تواند با روش‌های غیر جراحی تسکین یابد. درمان‌هایی که در مراحل اولیه برای بهبود وضعیت دیسک گردن تجویز می‌شود معمولاً شامل یک دوره استراحت، مصرف داروهای ضد درد و فیزیوتراپی برای بهبود وضعیت دیسک گردن است.

پزشک متخصص باتوجه‌به وضعیت بیمار و میزان بیرون‌زدگی دیسک، ممکن است گردنبند‌ طبی تجویز کند. این گردنبند‌ها طیف‌های مختلفی از جمله گردنبند‌های نرم، نیمه‌سخت، سخت، چانه‌دار یا فیلادلفیا دارند که برحسب شرایط بیمار به مدت مشخص توسط پزشک تجویز می‌شود. درصورتی‌که بیرون‌زدگی دیسک بسیار شدید باشد به حدی که باعث آسیب‌ رسیدن به اعصاب و بی حسی دست‌ها در حالت پیش‌رونده شود، ممکن است پزشک عمل جراحی برای آزاد سازی اعصاب از ناحیه گردن و خارج کردن دیسک بیرون‌زده، یا فیکس کردن مهره گردنی در محل را به بیمار پیشنهاد کند.

باید به این نکته دقت داشت که شدت و میزان آسیبی که به دیسک گردن وارد شده و تعداد ناحیه‌های درگیر در این بیماری بسیار مهم است و در واقع تمام فرایند درمان برحسب شرایط و وخامت حال بیمار پیش می‌رود؛ بنابراین درصورتی‌که درگیر درد در ناحیه گردن هستید یا دیسک گردن دارید، حتماً باید به پزشک مراجعه کرده و از دستورات پزشک متخصص پیروی کنید. در حالت کلی اقدامات زیر می‌تواند به بهبود وضعیت دیسک گردن و کنترل درد ناشی از آن کمک کند.

• خودداری از بلندکردن وزنه یا اجسام سنگین
• استراحت مطلق در یک بازه زمانی
• اجتناب از حرکات خاصی که درد گردن را بیشتر می‌کند؛ مانند چرخاندن سر به یک سمت یا هر نوع حرکتی که درد را تشدید می‌کند.
• خودداری از کار با کامپیوتر و موبایل و خم شدن گردن
• کنترل وضعیت خواب؛ برای مثال استفاده از بالشی که درد کمتری را به گردن شما تحمیل می‌کند یا خوابیدن به پشت به‌جای خوابیدن به سمت پهلو یا شکم.
• خودداری از انجام ورزش‌های سنگین.
• مصرف داروهای تسکین‌دهنده درد برای کاهش درد ناشی از بیرون‌زدگی دیسک گردن؛ ‌ مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (Nonsteroidal anti inflammatory)
• در موارد شدیدتر مصرف داروهای شل‌کننده عضلانی یا داروهای استروئیدی؛ ‌ مصرف این داروها فقط با اجازه و دستور پزشک انجام ‌شود. تجویز این داروها به دلیل عوارضی که دارند، فقط برای مدتی کوتاه و تنها درصورتی‌که بیمار درد زیادی داشته‌ باشد جایز است.
• در موارد شدید و درصورتی‌که بیمار درد زیادی داشته باشد، در صورت صلاحدید پزشک برای کاهش درد تزریقات دارویی انجام می‌شود. باتوجه‌به این‌که در این حالت احتمال آسیب‌دیدن سایر بافت‌های گردن وجود دارد، اکیداً توصیه می‌شود که برای انجام این کار از پزشکان حاذق و مجرب کمک بگیرید.

5 حرکت ورزشی مفید برای پیشگیری و درمان دیسک گردن

در حالت کلی بهتر است حرکات ورزشی مفید برای دیسک گردن توسط فیزیوتراپ مشخص شوند. زیرا هر شخص باتوجه‌به وضعیت دیسک و سن استخوانی خود، ورزش‌های متفاوتی را باید دریافت کند. اما در ادامه این مقاله ورزش‌های کم‌خطری را به شما معرفی می‌کنیم که به تسکین درد و همچنین پیشگیری از ابتلا به دیسک گردن کمک می‌کند.

ورزش ایزومتریک برای عضلات گردن

در این حرکت شخص در حالت نشسته یا ایستاده قرار گرفته و سینه را به جلو می‌دهد. شانه‌ها به سمت پشت رفته و بدن کاملا صاف می‌شود. گردن هم در راستای بدن قرار می‌گیرد. در این حالت شخص دست را به پیشانی چسبانده و سر را به دست فشار می‌دهد. در این ورزش هیچ گونه حرکتی در عضلات گردن انجام نمی‌شود و تنها کشش انقباضی انجام میشود و سر به سمت دست به مدت ۱۰ ثانیه فشار داده می‌شود و دست مانع از حرکت سر می‌شود. پس از چند ثانیه این فشار قطع می‌شود. این حرکت باید در هر چهار سمت انجام شود.

پس از انجام این حرکت در چهار سمت، شخص در همان حالت نشسته، شانه‌ها را ۱۰ بار به بالا برده و پس از چند ثانیه رها می‌کند؛ سپس دوباره همین چرخه حرکت ادامه پیدا می‌کند. این حرکت یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین ورزش‌ها برای بهبود دیسک گردن است. این حرکت را به تعداد دفعات زیاد هم می‌توان در طول روز انجام داد و یک حرکت ساده و مفید برای سرکار یا بیرون منزل است که در عین سادگی، می‌تواند در طولانی مدت اثرگذاری زیادی روی بهبود دیسک گردن داشته باشد.

ورزش چانه

 برای انجام این حرکت باید روی زمین بنشینید. کمر خود را صاف نگه دارید. سر شما نیز باید صاف باشد. حالا چانه خود را به‌ سمت پایین آورده و  سعی کنید آن را به گردن بچسبانید. چند ثانیه صبر کنید و به حالت قبل بازگردید. این حرکت را در 10 ست انجام دهید.

حرکت خمیده به سمت پهلو 

برای انجام این حرکت باید روبه‌بالا دراز بکشید؛ زانوهای خود را خم کرده و سپس سر خود را به یک سمت خم کنید. در این حالت باید گوش‌ها تا حد ممکن به شانه‌ها نزدیک شوند. 15 تا 20 ثانیه در این حالت بمانید و سپس به موقعیت قبل برگردید. این حرکت را در هر دو سمت انجام دهید. برای هر سمت 5 تا 6 بار این حرکت را انجام دهید. این حرکت می‌تواند به تسکین درد ناشی از دیسک گردن کمک کند؛ اما باید دقت داشت که این حرکت باید به‌آرامی انجام شود و اصلاً حرکت ضربه‌ای یا سریع اتفاق نیفتد. دقت داشته باشید درصورتی‌که انجام این ورزش باعث ایجاد درد در ناحیه گردن شود، باید آن را متوقف کرد. در حالت کلی قبل از انجام تمامی این ورزش‌ها بهتر است آن را با پزشک معالج خود در میان گذاشته و در صورت منع پزشک، به‌هیچ‌عنوان این ورزش‌ها را انجام ندهید؛ زیرا ممکن است وضعیت بیرون‌زدگی دیسک شما به حدی باشد که انجام این ورزش‌ها باعث تشدید درد و بیرون‌زدگی شود.

حرکت خمیده به سمت پهلو در حالت نشسته

در این حرکت باید روی زمین بنشینید به‌طوری‌ که کمر شما کاملاً صاف باشد. سپس سر را به سمت شانه خم کنید. پس از 15 ثانیه به حالت قبل برگشته و این حرکت را برای سمت دیگر هم انجام دهید. دقت کنید که انجام این حرکت باید به‌آرامی و بدون عجله باشد. این حرکت را برای هر سمت 8 بار تکرار کنید.

حرکت لیفت و کشش

در این حرکت شما باید روی یک تخت یا میز دراز بکشید؛ به‌گونه‌ای که سروگردن و دست‌های شما خارج از تخت باشد. دست‌ها را روی زمین قرار داده و به کف زمین بچسبانید. در این حالت گردن خود را به‌آرامی به سمت بالا ببرید و پس از چند ثانیه به حالت قبل برگردانید. این حرکت را 15 تا 20 بار انجام دهید. این کار به تقویت ماهیچه و دیسک گردن کمک می‌کند.

حرکت انقباض شانه

این حرکت به‌صورت ایستاده انجام می‌شود. در این حالت آرنج باید در حالت عمود بر بازو (یعنی 90 درجه) قرار گیرد. سپس در همین حال شانه‌ها به سمت بالا کشیده شوند. این حرکت را 12 بار انجام داده و سپس 1 دقیقه استراحت کنید. این حرکت در 3 ست ۱۲تایی باید انجام شود.

کلام آخر

امروزه با توجه به اینکه افراد زمان زیادی را به انجام کارهای کامپیوتر و پشت میز نشینی یا به تماشای موبایل و رانندگی می‌پردازند، امکان آسیب رسیدن به گردن نسبت به دوره‌های قبل افزایش پیدا کرده است. این مسئله حتی ممکن است افراد را در معرض آرتروز گردن هم قرار دهد. فتق یا بیرون‌زدگی دیسک گردن عارضه‌ای دردناک در بین مردم است که به دلایل گفته شده ممکن است ایجاد شود. معمولاً این عارضه در بزرگسالی بیشتر خود را نشان می‌دهد. همچنین افرادی که روزانه فشار زیادی به گردن و سر خود وارد می‌کنند، در معرض بیرون‌زدگی دیسک گردن هستند. برای درمان و پیشگیری از ایجاد فتق دیسک گردن راه‌ها و تمریناتی وجود دارد که در این مقاله به آن اشاره شد.

در حالت کلی، پزشکان سعی می‌کنند بیمار را بدون عمل جراحی درمان کنند. در این راستا به بیمار استراحت مطلق، استفاده از گردن‌بند‌های مخصوص طبی، دارو برای کاهش درد و ... را تجویز می‌کنند. در این راستا برخی تمرینات و حرکات اصلاحی وجود دارند که می‌توانند در پیشگیری، کاهش درد و یا حتی درمان دیسک گردن مؤثر باشند که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد.