انواع پیچ‌ خوردگی های مچ پا و راه‌ های درمان آن

در میان ورزش‌ها، بسکتبال بیش‌ترین آمار مصدومیت بر اثر پیچ خوردگی مچ پا را دارد. مطالعات نشان داده که حدود 10 تا 40 درصد از موارد پیچ خوردگی مچ پا منجر به بروز علائم پایدار پس از آسیب اولیه می‌شود. پیچ خوردگی مچ پا انواع مختلفی دارد و در سطوح متفاوتی دسته‌بندی می‌شود. ممکن است پیچ خوردگی مچ پا در عرض 1 ساعت درمان شود و گاهی ممکن است که بدون مراجعه به پزشک درمان نشود. در این مقاله قصد داریم انواع پیچ خوردگی های مچ پا به همراه درمان آن‌ها را برایتان معرفی کنیم.

پیچ خوردگی مچ پا چیست؟

پیچ خوردگی مچ پا یک آسیب رایج است و زمانی رخ می‌دهد که رباط‌های مچ پا، پاره یا کشیده شوند. خوشبختانه اکثر پیچ خوردگی های مچ پا خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کنند. بااین‌حال ضروری است که برای تقویت عضلات آسیب‌دیده، روش‌های درمان پیچ خوردگی مچ پا انجام شود تا از موارد بعدی جلوگیری شود. پیچ خوردگی مچ پا در هر سنی و برای هر فردی می‌تواند رخ دهد. درست است که برای ورزش‌کاران این اتفاق رایج‌تر است؛ اما در طول روز و در حال انجام فعالیت‌های روزمره هم می‌تواند برای فرد اتفاق افتد.

یکی از مواردی که بسیاری از افراد اطلاعی در خصوص آن ندارند تفاوت شکستگی مچ پا و پیچ خوردگی آن است. پیچ خوردگی مچ پا زمانی رخ می‌دهد که رباط‌های مچ پا پاره شوند. اما شکستگی مچ پا زمانی است که یک یا چند استخوان در مچ پا شکسته شود. پیچ خوردگی مچ پا و شکستن آن علائم مشابهی دارند که عبارت‌اند از: درد، تورم و کبودی. همچنین هر دو مورد در اثر پیچاندن یا چرخش مچ پا، زمین‌خوردن و ضربه به مچ پا رخ می‌دهند. تفاوت در اینجاست که پیچ خوردگی مچ پا سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند ولی درمان شکستگی آن ممکن است تا 6 هفته طول بکشد.

انواع پیچ خوردگی مچ پا

بر اساس میزان آسیب‌دیدگی رباط، 3 نوع پیچ خوردگی مچ پا وجود دارد:

پیچ خوردگی درجه یک (خفیف): در این حالت، رباط مچ پا کمی کشیده شده یا پارگی بسیار کوچکی در آن به وجود آمده است. مچ پا در این حالت دارای تورم و درد جزئی خواهد بود.

پیچ خوردگی درجه ‌دو (متوسط): در این حالت، رباط پاره شده؛ اما پارگی آن کامل نیست. مچ پا در این حالت در محل جراحت متورم می‌شود و حرکت آن با احساس درد همراه است.

پیچ خوردگی درجه سه (شدید): در این حالت، رباط کاملاً پاره شده است. مچ پا در این حالت تورم زیادی دارد،  فرد احساس درد شدیدی می‌کند و راه‌رفتن برای او بسیار دشوار است.

علائم و نشانه‌های پیچ خوردگی مچ پا

• احساس درد، به‌خصوص زمانی که مچ پا باید وزنی را تحمل کند.
• حساسیت به لمس موضع
• تورم
• کبودی
• مشکل در راه‌ رفتن

علل بروز بیماری

پیچاندن یا چرخش زیاد باعث پیچ خوردگی مچ پا می‌شود. شایع‌ترین علل بروز این مشکل موارد زیر است:

• ازدست‌دادن تعادل
• زمین‌خوردن روی سطوح ناهموار
• فرود ناموفق پس از پرش
• آسیب‌دیدگی در ورزش‌هایی مانند بسکتبال، فوتبال، والیبال و تنیس

تشخیص و درمان پیچ خوردگی مچ پا

پزشک متخصص ارتوپدی پس از معاینه فیزیکی پا و مچ پا، پیچ خوردگی مچ پا را تشخیص می‌دهد. معمولاً متخصص ارتوپد دامنه حرکتی فرد را بررسی می‌کند تا تشخیص بدهد کدام رباط‌ها آسیب‌دیده‌اند. پس از تشخیص اولیه، پزشک ارتوپد برای تعیین نوع پیچ خوردگی، آزمایش تصویربرداری از مچ پا را بررسی می‌کند.

برای آنکه خودتان تشخیص اولیه‌‌ای از پیچ خوردگی مچ پا داشته باشید می‌توانید برخی علائم را بررسی کنید. درصورتی‌که در ناحیه مچ پا دچار درد، تورم و کبودی هستید و در راه‌رفتن خود مشکل دارید احتمالاً مچ پای شما دچار پیچ خوردگی شده است. در این صورت باید به متخصص ارتوپد مراجعه کنید تا نوع پیچ خوردگی مچ پا را تشخیص دهد.

در پیچ خوردگی های خفیف، ارتوپد یک دوره کوتاه بی‌حرکتی (با استفاده از باندکشی، آتل‌های موقت و کمپرس سرد) تجویز می‌کند. پس از دوره کوتاه بی‌حرکتی، با نظر پزشک ارتوپد، بیمار می‌تواند انجام تمرین‌های ورزشی را برای بهبود وضعیت مچ‌ پای خود انجام دهد. 5 مورد از تمرین‌هایی که می‌توانید برای درمان پیچ خوردگی های خفیف انجام دهید را در بخش بعدی مقاله معرفی می‌کنیم.

در پیچ خوردگی های متوسط، دوره بی‌حرکتی طولانی‌تر است و متخصص ارتوپد با استفاده از گچ‌های معمولی یا فایبرگلاس موضع را محکم و بی‌حرکت می‌کند. این کار باعث می‌شود رباط آسیب‌دیده تا زمانی که بهبود پیدا می‌کند، کاملاً بی‌حرکت شود. ممکن است پس از پایان دوره بی‌حرکتی، ارتوپد برای تکمیل درمان، استفاده از مچ‌بند و انجام فیزیوتراپی را پیشنهاد کند.

در پیچ خوردگی های شدید که پارگی‌ها بالای 50 درصد است، درمان با استفاده از گچ میسر نیست. در این موارد، نیاز به عمل جراحی مچ پا وجود دارد. جراح ارتوپد، پیش از انجام عمل اقدام به تصویربرداری های پیشرفته (مانند MRI) می‌کند. جراح ارتوپد باتوجه‌به نتایج تصویربرداری، تصمیم می‌گیرد که رباط پاره‌شده را بازسازی یا ترمیم کند. پس از انجام عمل جراحی، دوره بی‌حرکتی تجویز می‌شود تا اندام‌های آسیب‌دیده به‌خوبی بهبود پیدا کنند.

درصورتی‌که مچ پای شما دچار پیچ خوردگی شود تا زمانی که به متخصص ارتوپد مراجعه می‌کنید باید مراقبت‌هایی را انجام دهید که برای آن روشی وجود دارد. این روش به PRICE معروف است و توسط پزشکان برای 24 تا 48 ساعت اول توصیه می‌شود.

مرحله اول: در این مرحله برای محدودکردن استفاده از مچ پا، از عصا استفاده کنید و مچ پا را با آتل ببندید.

مرحله دوم: در این مرحله باید به مچ پا استراحت دهید. فعالیت‌های بدنی که ممکن است باعث ایجاد فشار در ناحیه آسیب‌دیده شود را محدود کنید. مانند: دویدن، پریدن و ورزش.

مرحله سوم: برای کاهش تورم، یخ یا یک کیسه آب سرد را به مدت 20 دقیقه روی موضع قرار دهید.

مرحله چهارم: در این مرحله به‌آرامی مچ پای خود را باندپیچی کنید تا به کاهش تورم کمک کند.

مرحله پنجم: هنگام درازکشیدن یا نشستن، چند عدد بالش زیر پای خود بگذارید تا مچ پای شما از سطح قلبتان بالاتر بیاید.

اگر پیچ خوردگی مچ پا بسیار دردناک بوده و تورم آن زیاد است و در راه‌رفتن مشکل جدی دارید حتماً به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید و با مشورت او درمان را آغاز کنید. داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن به کاهش درد و تورم ناشی از پیچ خوردگی مچ پا کمک می‌کند.

حرکات ورزشی برای بهبود پیچ خوردگی مچ پا

درصورتی‌که پیچ خوردگی مچ پا خفیف باشد و دوره بی‌حرکتی را گذرانده باشید، می‌توانید تمرین‌های ورزشی را برای بهبود مچ پای خود آغاز کنید. درد و سایر علائم شما باید در عرض 30 دقیقه پس از تمرین به حالت اولیه قبل از ورزش برگردد در غیر این صورت حرکات را محدود کنید و مدت‌زمان استراحت بین آن‌ها را افزایش دهید. دقت داشته باشید که پیش از انجام تمرین‌های ورزشی حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

تمرین 1: چرخش مچ پا

چرخش مچ پا برای کمک به حفظ و بهبود دامنه حرکتی شما پس از پیچ خوردگی مچ پا بسیار ضروری است. برای انجام این تمرین، به‌آرامی شروع به چرخاندن مچ پای خود به سمت چپ کنید. تا زمانی که درد اجازه می‌دهد دایره‌هایی را با مچ پای خود بکشید. 20 تا 30 بار مچ پای خود را به سمت چپ بچرخانید و پس از آن 20 تا 30 به سمت راست این کار را ادامه دهید. این تمرین را هر 2 ساعت یک‌بار و تا جایی که درد مچ پا اجازه می‌دهد تکرار کنید.

تمرین 2: خم کردن مچ پا

این تمرین را می‌توانید به‌صورت خوابیده یا نشسته برای بهبود پیچ خوردگی مچ پا انجام دهید. برای انجام آن، به‌آرامی مچ پای خود را به سمت خارج خم کنید و سپس به‌آرامی آن را به سمت داخل (سمت خودتان) بکشید. 20 تا 30 مرتبه این حرکت را تکرار کنید. درصورتی‌که درد مچ پا اجازه می‌دهد هر 2 ساعت یک‌بار این تمرین را انجام دهید.

تمرین 3: کشش مچ پا

برای انجام این تمرین، روی تخت یا زمین بنشینید، پای خود را دراز کنید و حوله‌ای را کف پای خود بپیچید. حال حوله را به‌آرامی به عقب بکشید تا زمانی که احساس کشش در انتهای پا و پشت ساق پا کنید. 3 مرتبه و هر مرتبه به مدت 30 ثانیه صبر کنید و بعد پای خود را آزاد کنید. این تمرین را 4 بار در روز انجام دهید.

تمرین 4: کشش مچ پا با خم کردن زانو

این تمرین کشش عمیق‌تری را در پشت ساق پا ایجاد می‌کند و برای درمان پیچ خوردگی مچ پا بسیار مفید است. مانند تمرین 3، روی تخت بنشینید؛ ولی این بار پای خود را خم کنید. دور پا حوله بپیچید و به‌آرامی مچ پا را به سمت داخل خم کنید تا احساس کشش در پشت ساق پای خود کنید. 3 مرتبه و هر بار 30 ثانیه این کار را انجام دهید. این تمرین را نیز 4 مرتبه در روز تکرار کنید.

تمرین 5: کشش ساق پا ایستاده

برای انجام این تمرین، با دست‌های خود به دیوار تکیه دهید و پای آسیب‌دیده را یک قدم عقب‌تر بگذارید. دقت کنید که پاشنه پای آسیب‌دیده در طول این کشش روی زمین قرار داشته باشد. اکنون شروع به خم کردن زانوی پای جلویی خود کنید به‌طوری که قفسه سینه شما به سمت دیوار حرکت کند و کشش را در ساق پای خود احساس کنید. 3 مرتبه و هر مرتبه 30 ثانیه این حرکت را تکرار کنید. این تمرین را 4 با در روز انجام دهید.

کلام آخر

پیچ خوردگی مچ پا بسیار شایع است. اکثر ما حداقل یک با آن را تجربه کرده‌ایم. بر اساس میزان آسیب‌دیدگی رباط‌های پا، پیچ خوردگی مچ پا تقسیم‌بندی می‌شود. پزشک معالج بر اساس نوع پیچ خوردگی مراحل درمان را برای شما تجویز می‌کند. بسیاری از مواقع می‌توان پیچ خوردگی مچ پا را با انجام یک سری مراقبت‌ها درمان کرد. تمریناتی نیز وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا مچ پای خود را تقویت کنید. ما در این مقاله علاوه بر مرور انواع پیچ خوردگی مچ پا، تمرینات مفید برای بهبود آن را نیز بیان کردیم.