توضیحات :
حتماً تابه‌حال برای شما هم پیش‌آمده که برای یک درد یا بیماری جسمی به پزشک مراجعه کنید؛ اما پس از انجام آزمایش‌های فراوان ریشه بیماری پیدا نشده و پزشک به شما بگوید منشأ بیماری شما ممکن است استرس و اضطراب باشد.
در دنیای امروز، مردم بسیار بیشتر از سایر دوران درگیر اضطراب و استرس‌های مختلف هستند؛ اما عده زیادی از ما متوجه نیستیم که همین استرس و مشکلات روحی و روانی می‌توانند عامل ایجاد انواع بیماری یا درد در بدن ما باشند. اما آیا هر بیماری جسمی، منشأ روانی دارد؟ قطعاً خیر. آگاهی داشتن افراد در مورد این بیماری، علائم و نشانه‌های آن و همچنین تشخیص و راه‌های درمان این بیماری، یک امر بسیار مهم است. در این مقاله در خصوص بیماری‌های جسمی که منشأ روحی و روانی دارند صحبت خواهیم کرد. در پایان این مقاله شما با این بیماری، علائم آن، راه‌های درمان آن و نحوه غلبه بر این بیماری و روند درمان آن آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید!
بیماری سایکوسوماتیک یا روان‌تنی چیست؟
اختلال سایکوسوماتیک (Psychosomatic) یا روان‌تنی، نوعی اختلال است که در آن بدن شخص بدون هیچ توجیه پزشکی دچار بیماری یا درد می‌شود. در واقع در این اختلال، بیماری‌های روحی و روانی اثر خود را به شکل فیزیکی و روی بدن شخص نشان می‌دهند. معمولاً افرادی که به این عارضه دچار می‌شوند، افرادی هستند که در مورد مسائل بیش از اندازه فکر می‌کنند. این افراد در مورد کوچک‌ترین مسائل هم ممکن است دچار استرس شوند. همچنین این مشکل در بین افرادی که دچار بیماری‌های روحی و روانی هستند هم وجود دارد. این افراد در هنگام مراجعه به پزشک معمولاً اختلالات روحی و روانی خود را گزارش نمی‌کنند و بر این باورند که مشکل جسمی آن‌ها ریشه روانی ندارد. این اختلال در بین حدوداً ۵ تا ۷ درصد جوامع اروپایی رخ می‌دهد و معمولاً زنان ۱۰ برابر بیش از مردان در معرض این بیماری قرار دارند؛ اما در کشورهایی که استرس و تنش دربین مردم آن بیشتر است، این آمار به میزان چشمگیری بیشتر هم می‌شود.
چه کسانی بیشتر در معرض انواع بیماری‌های جسمی با منشأ روحی و روانی قرار دارند؟
دانشمندان بر این باورند که استرس و اضطراب یا بیماری‌های روانی می‌توانند باعث تولید هورمون‌ها یا مواد شیمیایی در بدن شوند و بر عملکرد بدن اثر منفی بگذارند. این اثر منفی می‌تواند خود را به شکل بیماری‌های روان‌تنی نشان دهد؛ بنابراین هرکسی که به‌صورت افراطی در معرض استرس و اضطراب است، ممکن است در معرض بیماری روان‌تنی هم باشد؛ اما در حالت کلی مطالعات نشان داده است افرادی که شرایط زیر را داشته باشند، ممکن است بیش از سایرین به این اختلال دچار شوند.
- افرادی که سبک زندگی آن‌ها پرتنش و با هرج‌و‌مرج است.
- افرادی که دچار آسیب در دوران کودکی هستند.
- افرادی که سابقه سوءاستفاده جنسی دارند.
- افرادی که در تشخیص و بیان احساسات خود مشکل دارند.
- افرادی که دچار اعتیاد هستند.
- بیکاری
- سایر شرایط روانی مانند اختلال شخصیت یا افسردگی.
اختلال روان‌تنی چگونه خود را در بدن افراد نشان می‌دهد؟
این بیماری معمولاً به شکل‌های مختلف و در قالب بیماری‌ها یا درد می‌تواند خود را در بدن نشان دهد؛ بنابراین اثر این بیماری در بدن هر شخص می‌تواند به شکل متفاوتی خود را نشان دهد. اما در حالت کلی موارد زیر در افرادی که دچار این بیماری هستند بیشتر گزارش شده است.
- خستگی زیاد
- بی‌خوابی مفرط
- درد در بدن و بیشتر دردهای عضلانی و درد لگن
- فشارخون بالا
- تنگی نفس
- سو‌‌ءهاضمه، دردهای معده و زخم معده
- انواع سردرد و میگرن
- اختلال نعوظ و ناتوانی جنسی
- بثورات پوستی و درماتیت (dermatitis)
علائم بیماری سایکوسوماتیک چیست؟
معمولاً افرادی که دچار این اختلال هستند، برای بیماری یا درد جسمی خود منش و دلیل پزشکی پیدا نمی‌کنند. این افراد علی‌رغم انجام آزمایش‌های متعدد و مراجعه به پزشک‌های مختلف، علتی برای بیماری پیدا نمی‌کنند؛ این اولین علامت بیماری روان‌تنی است. دومین علامت نشان‌دهنده ابتلا به این بیماری، تحریک‌پذیری و عصبی شدن بیش از حد فرد در مقابل موقعیت‌های مختلف اجتماعی است. چنین فرد قطعاً مشکلاتی در هنگام حضور در اجتماع دارد. این مشکلات می‌تواند در کار، مدرسه، دانشگاه یا کلاً در جامعه باشد. یک مسئله مهم در این بیماری این است که بسیاری از افراد ممکن است به‌صورت مقطعی و کوتاه دچار چنین عارضه‌هایی شوند. برای مثال اشخاصی که در طی یک مدت متحمل استرس و نگرانی زیادی بوده‌اند و در حین این دوره دچار اختلال روان‌تنی شده‌اند. این علائم در این افراد ممکن است پس از گذشت مدتی از بین برود؛ اما درصورتی‌که این علائم طولانی‌تر شوند شخص باید حتماً آن را جدی گرفته و به پزشک متخصص مراجعه کند.
تشخیص بیماری روان‌تنی یا سایکوسوماتیک
یک پزشک خوب می‌تواند با درنظرداشتن موارد زیر، این بیماری را تشخیص دهد. البته موارد زیر فقط برخی راه‌های تشخیص بیماری است و اگر شخصی مشکوک به این بیماری باشد حتماً باید به پزشک مراجعه کند؛ زیرا شرایط بدن و زندگی هر شخص با دیگری متفاوت بوده و نمی‌توان یک نسخه کلی برای همه پیچید.
- درصورتی‌که بیمار پرونده پزشکی دارد، پرونده وی کاملاً مطالعه و بررسی شود.
- معاینه بدنی کامل و جامع از بیمار صورت گیرد.
- آزمایش‌های مرتبط با بیماری جسمی فرد انجام شود و نتایج منفی آن‌ها محرز شده باشد.
- سابقه علائم بیماری جسمی به بیش از ۶ ماه رسیده باشد.
- حداقل یک یا دو عامل نگران‌کننده یا عواملی مانند بیماری روحی و روانی در زندگی شخص وجود داشته باشد.
درصورتی‌که شخص مراجعه‌کننده علائم این بیماری را داشته باشد و پزشک تمام موارد بالا را در نظر بگیرد، در این صورت می‌توان بیماری روان‌تنی را یکی از عوامل احتمالی برای بیماری شخص دانست.
بیماری روان‌تنی چگونه درمان می‌شود؟
در قدم اول، اگر این بیماری برای شما تشخیص‌داده‌شده است، هرگونه سؤال یا ابهام در مورد این بیماری را با پزشک خود در میان گذاشته و اطلاعات کاملی در خصوص آن کسب کنید. در قدم دوم سعی کنید در بیماری خود اغراق نکنید. بسیاری از افراد وقتی متوجه می‌شوند منشأ بیماری آن‌ها روانی است، این عامل بر رفتار و ذهن آن‌ها اثر گذاشته و ممکن است همین امر هم به تشدید بیماری آن‌ها کمک کند؛ در نتیجه حفظ خونسردی و آرامش و اقدام برای کاهش تنش‌هایی که در زندگی شما وجود دارد یک امر ضروری است. در قدم بعدی حتماً باید با خانواده یا دوستان خود درمورد بیماری‌تان صحبت کرده و از آن‌ها در بهبود و کنترل وضعیت روانی و نگرانی‌های خود کمک بخواهید. در حالت کلی برای درمان این بیماری چند عامل می‌تواند کمک‌کننده باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.
● دارو؛ به‌خصوص داروهایی که در زمینه بیماری‌های روانی هستند.
● درصورتی‌که بیماری خود را به شکل درد در بدن نشان می‌دهد، دارو برای کاهش درد تجویز شود.
● ارجاع شخص به روان‌پزشک یا روان‌شناس
● تماس و ارتباط منظم با پزشک معالج
● کاهش سطح استرس و اضطراب در شخص با تکنیک‌ها و روش‌های مورد تأیید روان‌شناس یا روان‌پزشک.
● مدیتیشن، طبیعت‌گردی و ورزش منظم (به‌خصوص ورزش‌های هوازی).
موارد گفته شده بسیار کلی است و هر شخص باید درمان خاص خود را دریافت کند. در این زمینه مهم‌ترین عامل مراجعه به پزشک و تشخیص بیماری و سپس شروع روند درمان است؛ بنابراین اگر فکر می‌کنید مشکوک به این بیماری هستید، تنها کار درست مراجعه به پزشک و معاینه است.
پیشگیری از اختلال روان‌تنی
احتمالاً از خود می‌پرسید که چگونه می‌توان از بروز این اختلال در بدن جلوگیری کرد. لازم است بدانید مهم‌ترین عامل در پیشگیری از بین بیماری کنترل و کاهش اضطراب ناشی از شرایط محیطی یا موقعیت‌های حساسی است که در طول روز برای شما پیش می‌آید. درواقع شما باید راهکارهای مدیریت و کنترل استرس را یاد بگیرید. موارد زیر در این زمینه به شما کمک می‌کند.
- درمورد مسائل و اتفاقاتی که می‌تواند شما را نگران و دچار استرس کند، واقع‌بین باشید.
- به‌اندازه کافی بخوابید و سعی کنید قبل از خواب از فضای مجازی دوری کنید و کارهای آرام‌بخش انجام دهید.
- مدیتیشن یک راه خوب برای مدیریت نگرانی و استرس است. همچنین می‌تواند به بهبود بیماری‌های روانی نیز کمک کند.
- مصرف الکل و دخانیات مانند سیگار را محدود کرده یا کاملاً آن را حذف کنید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید و از خوردن غذاهای غیرمفید و بسیار چرب خودداری کنید. کنترل وزن و تناسب‌اندام داشته باشید.
- برای کاهش فشار روی اعصاب و روانتان، محدودیت‌هایی را برای خود تعیین کنید.
- سعی کنید نسبت به احساسات و افکار خود آگاه‌تر شده و به خودشناسی بیشتری برسید.
کلام آخر
برای بسیاری از افراد احتمالاً پیش آمده است که پس از گذراندن یک دوره استرس و اضطراب، دچار بیماری‌های جسمی شوند. برای مثال معده درد در افرادی که روزانه تحت استرس زیادی هستند بسیار شایع است. این بیماری‌ها یا درد جسمی اگر مقطعی و در بازه‌ای کوتاه‌مدت باشد معمولاً جای نگرانی ندارد؛ اما اگر شخصی مدت‌ها دچار یک بیماری یا درد بدنی باشد و پس از انجام بررسی‌های پزشکی متوجه شود که منشأ این بیماری یا درد از بدن وی نیست، احتمالاً دچار اختلال سایکوسوماتیک یا روان‌تنی است. آگاهی نسبت به این بیماری و راه‌های درمان و پیشگیری از آن یک عامل بسیار مهم است. در این مقاله درمورد این بیماری اطلاعاتی در حوزه پیشگیری، درمان و شناخت بیماری ارائه شد. امیدواریم برای شما مفید واقع شده باشد.
